Wacław Janikowski

Wacław Janikowski

Etyk, metaetyk. Zainteresowania naukowe: etyka, metaetyka, filozofia języka (znaczenie i odniesienie), filozofia umysłu i neuronauka (świadomość, reprezentowanie, przekonania i chcenia, procesy decyzyjne, wola), psychologia moralności, psychologia osobowości, psychologia ewolucyjna, etc. W filozofii naturalista. Zwolennik kulturowego pluralizmu utylitaryzmów zasad. Autor książki Naturalizm etyczny we współczesnej filozofii analitycznej

Website URL:

Thursday, 22 March 2012 22:57

Demokryt

Friday, 13 January 2012 20:13

Utylitaryzm i sprawiedliwość in aeternum

Utylitarysta musi być konsekwentny. Do rozważenia jednej z konsekwencji utylitaryzmu zainspirował mnie niniejszy fragment powieści Brühl J. I. Kraszewskiego:

„– Nam przy królewiczu potrzeba człowieka, który by całkiem był naszym, nam służył, od nas zawisł. Fryderyk jest gnuśny, jemu usłać miękkie łoże, urządzić mu jego uciechy ulubione, dać mu operę, polowanie i obrazy. Któż wie – westchnął – może coś więcej jeszcze…
Przybyły brew namarszczył.
– Smutna to rzecz – przerwał – gdy w wielkiej sprawie do małych i wstrętnych środków uciekać się należy; smutna…
– Cum finis est licitus, etiam media sunt licita – z cicha zacytował padre Guarini. – Środków nie można ograniczać: każdy wypadek innych wymaga.
– Rozumiem – rzekł gość – sprawa jest zbyt wielkiej wagi, abyśmy nie mieli dla niej narazić się choćby na potwarze. Idzie o odzyskanie dusz, o utrzymanie się na stanowisku w tym dawnym ognisku ohydnej herezji Lutra. Mamy narzędzia, puścić je z rąk dla skrupułów byłoby grzechem; raczej jedną zgubić duszę, niż poświęcić ich tysiące…”. (Rozmowa dwóch księży na dworze Fryderyka Augusta II elektora saskiego, następnie również króla Polski, Augusta III zwanego „Otyłym”; r. 1733)

Mamy następującą kwestię. Powiedzmy, że jestem bogiem niewszechmogącym i z jakichś przyczyn stoję w sytuacji wyboru: jeśli nie poświęcę niewinnego Janka, skazując go na wieczne cierpienie, to skazanych na takie wieczne cierpienie będzie tysiąc (w wariancie nr 2 – dwóch) ludzi. Przy tym można rozważyć dwa podwarianty: owi inni ludzie są winni lub nie są winni. Tak, czy inaczej, jako bóg utylitarysta powinienem poświęcić Janka in aeternum. Nie będzie to sprawiedliwe, ale będzie słuszne moralnie.

Wednesday, 15 June 2011 08:53

A priorisms in ethics

Postawa aprioryczna to połączenie apodyktyczności sądu z niewrażliwością na ewentualne falsyfikacje. Zanim przejdziemy na teren etyki, wskażmy przypadek wzorcowy. Jak wiadomo, standardy postawy apriorycznej wyznaczył w psychologii Zygmunt Freud. Oto mały przykład takiego sposobu myślenia. Jedna z tez Freuda głosiła, że treści marzeń sennych są podporządkowane spełnieniu ukrytych pragnień. W wypadku jednej z pacjentek rozważał on, czy x jest jej ukrytym pragnieniem. Opowiedziała mu ona wówczas, że jej ostatni sen kończył się sceną, w której nie dochodzi do x. Łatwo zrobić z tej falsyfikacji falsyfikację pozorną: można by np. nawiązać do jakiegoś uprzedniego elementu y snu i powiedzieć: no tak, w snach spełniają się nasze pragnienia, zawsze poza wypadkami, gdy występuje w nich element y. Ale Freud poradził sobie bardziej pryncypialnie. Stwierdził, że teza jak najbardziej pozostaje w mocy, a sen pacjentki tylko to potwierdza, bowiem większym pragnieniem pacjentki niż chcenie x było to, aby sfalsyfikować rzeczoną tezę Freuda. Pacjentka więc w sposób perfidny, choć nieświadomy, usiłowała poprzez swój sen sfalsyfikować tezę Freuda, tym samym właśnie ją potwierdzając1.

Friday, 04 March 2011 03:05

Vegetarianism and two calculus argument

Niektórzy twierdzą, że propagowanie antykoncepcji to szerzenie „cywilizacji śmierci”. Co prawda, aby umrzeć, trzeba się urodzić. Jednak poza tym szczegółem, śmierć w sensie stanu, jako fakt nieistnienia, nie różni się od faktu nieistnienia z powodu bycia nienarodzonym. Nie będę się tu zajmował metafizyką. Myślę tylko, że w wyróżnionym sensie „cywilizację śmierci” można by łączyć również z wegetarianizmem.

Thursday, 10 February 2011 23:06

To authors of the Encyclopedia of Ethics

Zachęcamy osoby zawodowo zajmujące się filozofią i etyką do wzięcia udziału w tworzeniu polskiej internetowej Encyklopedii Etyki poprzez dostarczenie własnego opracowania wybranego nie opracowanego jeszcze hasła lub haseł dowolnej kategorii: pojęcia, problemy, koncepcje, znani etycy i moraliści. Wszystkie hasła będą autorstwa profesjonalnych etyków, metaetyków i historyków filozofii. Będą więc stanowić źródło rzetelnej wiedzy o poziomie akademickim, potrzebnej studentom, nauczycielom, uczniom liceów i wszystkim osobom zainteresowanym zagadnieniami etyki.

Friday, 27 August 2010 16:53

Ethics must be anthropocentric!

Chciałbym założyć tu osobny wątek podnoszący specjalnie kwestię, czy etyka musi być antropocentryczna. Moim zdaniem nie istnieje inna etyka. Jako utylitarysta jestem świadom trudności, jakie na gruncie utylitaryzmu można by wysunąć wobec tego twierdzenia. Proszę pozwolić, że szerzej rozwinę swoje wywody w tej kwestii następnym razem. Tu chciałbym dotknąć dwóch istotnych tez określających antropocentryczność etyki, wchodząc zarazem w polemikę z tekstami Pani Urszuli Zarosy.

W tekście pokażę, jakie znaczenie dla kwestii moralnej zasadności legalizacji eutanazji w formie biernej lub czynnej mają dwie zasady: Zasada Podwójnego Skutku i Zasada Moralnej Symetrii. Uzasadnię następujące tezy. Pierwsza zasada jest nadużywana i nie dostarcza racji dla istotnego moralnie rozróżnienia między eutanazją czynną a bierną. Druga zasada jest wiarygodna i dostarcza racji przeciw istotnemu moralnie rozróżnianiu obu form eutanazji. Zatem moralna akceptowalność eutanazji nie jest zależna od samego rozróżnienia na eutanazję czynną lub bierną. Mimo to, nawet jeśli w pewnych wypadkach można dopuścić moralnie dokonanie eutanazji, istnieją co najmniej trzy poważne racje, aby nie dopuścić do jej legalizacji. Nie rozstrzygam, czy są to racje decydujące w sporze o legalizację eutanazji. Ważne jest dla mnie zwrócenie uwagi na samą możliwość moralnej rozbieżności między moralnym usprawiedliwieniem niektórych wypadków eutanazji a moralnym uzasadnieniem prawa zakazującego eutanazji w ogóle.

Subscribe by email