Academic Blog of Practical Ethics

Naukowcy przy różnych okazjach proszeni są o podawanie swoich dziedzin specjalizacji oraz zainteresowań naukowych. Zastanawialiście się kiedyś jakim zainteresowaniem cieszy się etyka wśród zawodowych filozofów? I czy Polska nie odbiega w tym względzie od świata zachodniego?

Patrząc na ilość studentów filozofii różnych stopni, w tym doktorantów, zauważa się w miarę równe proporcje między kobietami a mężczyznami. Ile jest jednak kobiet wśród najczęściej cytowanych współczesnych filozofów?

Część wegetarian i obrońców zwierząt uznaje, że jedzenie mięsa jest moralnie złe. Zazwyczaj ocena taka ma ogólny charakter i nie bierze pod uwagę istotnych różnic między gatunkami hodowanych zwierząt. Ten sam rodzaj zarzutów stosuje się w odniesieniu do spożywania wołowiny, wieprzowiny, baraniny, kurczaków czy ryb. Z drugiej strony, spotkać można przekonanie, że jeśli ktoś ma problemy ze zmianą diety na bezmięsną, zawsze lepiej jest zostać semiwegetarianinem niż tkwić przy diecie mięsnej. Niejednokrotnie za najmniej moralnie naganne uznaje się spożywanie ryb (ichtiwegetarianizm), dieta taka oceniana jest bowiem z większym uznaniem niż krytykowane zwyczaje mięsożerców. Choć wśród wegetarian spożywanie jedynie ryb uznaje się za zatrzymanie się w pół drogi do zalecanej postawy moralnej, tj. pełnego wegetarianizmu lub weganizmu, ichtiwegatarianizm traktuje się je jako wyraz troski o dobrostan zwierząt i moralnie lepsze rozwiązanie niż pozostanie typowym mięsożercą. Jak będę jednak dowodził spożywanie ryb jest z perspektywy trzech szeroko akceptowanych przez obrońców praw zwierząt założeń etycznych moralnie najgorszym rozwiązaniem. Osoby jedzące jedynie ryby w świetle przekonań zakładanych przez samych wegetarian działają bowiem moralnie gorzej niż osoby, które są pełnymi mięsożercami.

W pewnym momencie mojego życia znany obrońca praw zwierząt Peter Singer przekonał mnie, że niemoralne jest spożywanie mięsa. Postanowiłem zostać wegetarianinem, obiecując sobie, że wytrwam choć jeden rok. Nie jadłem mięsa prawie rok. Trudności w byciu polskim wegetarianinem zwyciężyły. Po tym eksperymencie pozostało jednak we mnie przekonanie, że spożywanie mięsa, choć powszechnie akceptowane i kulturowo bardzo wspierane,  jest niemoralne. Zacząłem mieć jednak w tej sprawie wątpliwości. Doszedłem bowiem do wniosku, że, biorąc pod uwagę utylitarystyczną etykę P.Singera, mogę pozwolić sobie na jedzenie wołowiny. Wbrew stereotypom i zgodnie z utylitaryzmem spożywanie wołowiny jest bowiem wielokrotnie mniej niemoralnie niż np. spożywanie ryb. W gruncie rzeczy osoby, które nakłaniają do pełnego wegetarianizmu działają moralnie gorzej niż te, które promują jedzenie mięsa wołów. Stanowisko to nazywa się beefizmem.

“It is also reasonable to show some sort of imprisonment by another, how to show something that actually does not exist by something else that exists.” – Daniel Defoe.

Even if the hell described in the sacred literature does not exist, it unveils itself during the war. When we are dealing with the war it seems that no matter what the goal is,what is its reason (ius ad bellum), no matter what measures are used for its conduct (ius in bello), once the war is initiated, the war resembles hell. But what allows us to make such a comparison? Is there anything that lets us call war “hell on earth”?

At the outset of the essay I present theological concepts of Hell and dwell upon the hellish nature of war; subsequently I attempt to draw parallels between the two. [1] Next, I focus on war crimes carried out by soldiers who pushed into “hell”, catch “the bug” of evil-doing, and by doing so they increase the evil of war, turning the victim into an executioner. Moreover, I consider who carries the blame for the crimes committed, and therefore, who is morally responsible for this "hell"- soldiers or their commanders. After discussing it, I concentrate on the infernal logic of war, which is a “constant urge to moral extremes”. At the end of the essay I ask whether "hell" of war can be avoided. I would like to point out that my analysis is only a brief discussion of the above-mentioned issues, as a more thorough study would require significantly more space than the essay provides.

 In my analysis I rely primarily on the book, Just and Unjust Wars, written by the theorist of Traditional Just War Theory, Michael Walzer. I also draw upon the Millennium Bible passages and the edition of “the British and Foreign Bible Society”; fragments of Diaries of St. Faustina Kowalska and the Book of predictions written by Sister Lucy of Fatima are among the theological sources I consider.I refer to articles in the national press, Gazeta Wyborcza and Rzeczpospolita also to the article of Jeff McMahan entitled “The Ethics of Killing in War”, as well to the work of Carl von Clausewitz, On War.

Chciałbym założyć tu osobny wątek podnoszący specjalnie kwestię, czy etyka musi być antropocentryczna. Moim zdaniem nie istnieje inna etyka. Jako utylitarysta jestem świadom trudności, jakie na gruncie utylitaryzmu można by wysunąć wobec tego twierdzenia. Proszę pozwolić, że szerzej rozwinę swoje wywody w tej kwestii następnym razem. Tu chciałbym dotknąć dwóch istotnych tez określających antropocentryczność etyki, wchodząc zarazem w polemikę z tekstami Pani Urszuli Zarosy.