Czy piractwo jest niemoralne? - wywiad z prof. Janem Hartmanem

Posted by on in Wywiad

Redakcja Bloga EP zadała kilka pytań prof. Janowi Hartmanowi (kierownik Zakładu Filozofii i Bioetyki Collegium Medicum UJ) na temat oceny łamania praw autorskich, piractwa oraz porozumienia ACTA. Poniżej publikujemy przysłane odpowiedzi.

W jaki sposób ocenia Pan piractwo rozumiane jako używanie dóbr intelektualnych bez nabycia do nich praw np. poprzez ich zakup. Czy masowe używanie dzieł takich jak muzyka, filmy, książki bez ich legalnego zakupu przez wiele osób uznaje Pan za niemoralną formę masowej i powszechnej kradzieży czy też korzystanie z prawa do uczestnictwa w kulturze?

Cóż, kradzież jest wtedy, gdy ten, komu zabieram, nie ma już tej rzeczy, którą zabrałem. Ściągnięcie filmu to drobny występek przeciw cudzej własności (ale nie kradzież). Znacznie poważniejszym występkiem jest handlowanie (lub w inny sposób osiąganie korzyści) z cudzych utworów, do których nie ma się praw. Jest to zamach na cudze prawa i niesprawiedliwe uszczuplenie cudzych zysków. Takie postępowanie powinno być nie tylko zagrożone wysoką sankcją (a jest), lecz również na serio ścigane (a nie jest).

Czy ocena ta dotyczy w równym stopniu dóbr rozrywkowych, oprogramowania, książek naukowych, „nieoryginalnych” lekarstw i części zamiennych do samochodów?

Naruszenia cudzej własności intelektualnej mogą mieć różny charakter i skalę. Niektóre patenty są wątpliwe i niejasne, inne całkiem oczywiste i słuszne. Co więcej, w różnych krajach wygląda to różnie z prawnego punktu widzenia, a umowy międzynarodowe nie wszystko dokładnie regulują. Generalnie podrabia się i plagiatuje na potęgę, bo poczucie naganności takiego postępowania jest bardzo ograniczone. Nie sądzę, żeby to się miało istotnie zmienić.

Czy naukowcy mogą bez uzasadnionego poczucia winy korzystać z nielegalnych, internetowych bibliotek książek i artykułów naukowych, z których ściągnąć można „za darmo” bardzo wiele prestiżowych publikacji zagranicznych?

Oczywiście, że nie mogą.

Czy szkoły wyższe powinny stosować sankcje dyscyplinarne, gdyby naukowiec został przyłapany na posiadaniu „nielegalnej biblioteki”? Czy prawo powinno przewidywać sankcje za takie praktyki?

Nie wyobrażam sobie takiej sprawy dyscyplinarnej, skoro wciąż zamiata się pod dywan ordynarne plagiaty. Ale w przyszłości, kto wie?

Czy niekomercyjne używanie pirackich kopii programów komputerowych, np. edytorów tekstu, grafiki, filmów, gier, powinno być karane?

Powinno być karane symbolicznie – kwotą grzywny zbliżoną do wartości najnowszej wersji danego programu. Byłby to taki mały „nakaz legalizacji”. To tak, jakby kontroler w autobusie tylko kazał wykupić bilet.

Czy ocena piractwa dóbr intelektualnych zależy od poziomu ekonomicznego rozwoju kraju, w którym proceder ten ma miejsce?

Oczywiście, że tak. Nie można wymagać tego samego od mieszkańców Wybrzeża Kości Słoniowej i Lazurowego Wybrzeża.

Gdzie powinna leżeć granica między prawem dysponowania własnością intelektualną a dobrem publicznym?

Ta granica wymaga ciągłego negocjowania. Sądzę, że dobrym kompasem w poszukiwaniu konsensusu jest maksymalizacja zysków właścicieli praw – im się do pewnego stopnia opłaca „piractwo”, a powyżej pewnego progu już nie. Sądzę, że mali domowi piraci powinni być w zasadzie pozostawieni w spokoju.

Czy porozumienie ACTA zagraża swobodom obywatelskim?

Gdyby jakiś rząd chciał popisać się przed USA gorliwością, to faktycznie można sobie wyobrazić jakieś „wejścia z futryną” o 6 rano. Na większą skalę zagrożenia nie ma, bo wszyscy chcą mieć komfort swobodnego korzystania z sieci – łącznie z premierem i posłami.

Social sharing

Comments

  • Wacław Janikowski
    Wacław Janikowski Tuesday, 07 February 2012

    Konflikty praw i potrzeb

    Można nie zgadzać się co do poszczególnych pomysłów. W to nie wchodzę. Zauważę tylko, że w tak skomplikowanej materii, gdzie mamy do czynienia z wieloma rozbieżnościami interesów i praw, etyka powinna być nie tylko praktyczna, ale i pragmatyczna. Tu mamy dobry przykład takiego podejścia. Wbrew deontologom sama pryncypialność jest potrzebna o tyle, o ile jest niezbędna.

  • Urszula Zarosa
    Urszula Zarosa Tuesday, 07 February 2012

    Wywiad z decydowanie zbyt krótki

    Zabrakło mi w nim najzwyczajniej w świecie etycznego uzasadnienia głoszonych przekonań.Ciekawi mnie zwłaszcza uzasadnienie odpowiedz]i na pytanie: "Czy naukowcy mogą bez uzasadnionego poczucia winy korzystać z nielegalnych, internetowych bibliotek książek i artykułów naukowych, z których ściągnąć można „za darmo” bardzo wiele prestiżowych publikacji zagranicznych?Oczywiście, że nie mogą."Bo ta praktyka jest niezwykle powszechna, właściwie nie wiem, czy znam osobę, która nie korzystałaby z darmowych książek dostępnych bez pozwolenia wydawcy, czy autora w wersji do ściągnięcia z Internetu.Rozumiem, że jeśli rzeczywiście ktoś czerpie korzyści finansowe nie ze swojej pracy - jest to karygodne. Ale czy naprawdę staranne przepisywanie godzinami nut Bacha było dla niego kradzieżą jego intelektualnego dobra, czy może komplementem?Ciekawa jestem jak można rzetelnie uzasadniać, że w celu rozwijania nauki nie powinniśmy korzystać z niezakupionych książek, które nie są dostępne w bibliotekach. Z jednej strony jest chyba taka zasada, że najlepsze biblioteki powinny mieć większość najnowszych wydanych pozycji, ale nie sposób je zgromadzić dziś pod jednym dachem, dlaczego więc nie udostępnia się ich bibliotekom za darmo do wypożyczania on-line. Czy dobra kultury i nauki, naprawdę powinny być płatne?Chciałabym przeczytać dłuższą wypowiedź Pana Profesora Hartmana na ten temat.

  • Guest
    KP Sunday, 20 May 2012

    Problem "techniczny"

    Wypowiem się jedynie w kwestii ewentualnego wykorzystywania czyjejś twórczości, bo z jednej strony taką wykorzystuję, a z drugiej moje materiały też są wykorzystywane. Chodzi głównie o zbieranie materiałów, czyli tak zwane "kserowanie". Proszę mi powiedzieć, bo nie jestem pewien jak to ugryźć...czy korzystając z powiedzmy 50 książek do napisania większej publikacji muszę wszystkie te książki kupić? Czy etyczne (zgodne z prawem) jest powiedzmy skserowanie fragmentów w bibliotece po to, żeby nie przepisywać na miejscu i nie siedzieć dniami w bibliotece tylko złożyć to spokojnie w pracowni? Co do ewentualnego rozliczania to ja oczywiście jestem otwarty na wszelkie propozycje prawne. Problem w tym, że prawo autorskie (szczególnie odnośnie książek) jest totalnie niedopasowane do zapotrzebowania. Ja rozumiem, że twórcy mają swoje prawa ale przecież nie będę kupował książki po to, żeby przepisać z niej 2-3 linijek tekstu... Czy nie można tego w jakiś sposób uregulować, żeby było i zgodnie z prawem i etycznie?

  • Please login first in order for you to submit comments
Blog Naukowy Etyk Praktycznej

Active Groups

No active groups.