Chciałbym omówić problem związany z ustaleniem wartości, jaką dla konkretnych ludzi mają pewne rzeczy lub ich życie. Moja analiza będzie bardzo ogólna i z pewnością niepełna. Przedyskutuję niektóre ważne dla tego problemu kwestie i omówię kilka przykładów, aby pokazać, że posiadana przez nas wiedza o tym, czego tak naprawdę dotyczy sąd, iż coś jest dobre dla jakiejś osoby, nie jest precyzyjna i nie oddaje do końca tego, co, tak naprawdę, muszą mieć na myśli ci, którzy sąd ten wypowiadają.

W kilku poprzednich wpisach dodtyczących utylitaryzmu wymieniałem ważne problemy, z którymi borykają się utylitaryści. Jednak pomimo tych słabości, utylitaryzm wciąż jest popularnym sposobem formułowania ocen. Dlaczego?

Podczas pielgrzymki pracowników służby zdrowia na Jasną Górę kilka tysięcy osób będących lekarzami oraz studentami medycyny złożyło swój podpis pod „Deklaracją Wiary Lekarzy”, wyrażając w ten sposób swoją wierność Bogu i zobowiązując się do przestrzegania w swojej pracy zawodowej następujących przykazań: 1. Wierzę w jednego Boga, Pana Wszechświata, który stworzył mężczyznę i niewiastę na obraz swój. 2. Uznaję, iż ciało ludzkie i życie, będąc darem Boga, jest święte i nietykalne: - ciało podlega prawom natury, ale naturę stworzył Stwórca, -...

Pozytywnie na to pytanie odpowiada Bernard Williams. Jego pogląd na tę sprawę wygląda mniej więcej tak: 1. Gdy ludzie czegoś pragną, to wolą taki stan rzeczy, w którym ich pragnienia zostają zaspokojone, od tego, w którym pozostają niezaspokojone. 2. Posiadanie pragnienia oznacza zatem, że ma się powód, aby unikać tego, co utrudnia bądź uniemożliwia ich zaspokojenie. 3. Ponieważ jedną z rzeczy, które uniemożliwiają zaspokojenie naszych pragnień jest śmierć, to fakt, że się czegoś pragnie stanowi powód, aby unikać śmierci. 4....

Jednym z kluczowych zarzutów w stosunku do etyki deontologicznej jest tzw. paradoks deontologii. Polega on na wskazaniu niezrozumiałej lub nawet wewnętrznie sprzecznej natury absolutnych rygorów deontycznych. Pisałem o tym w poprzednim wpisie. W tym miejscu rozważę jednen z bardziej popularnych sposobów obrony przed tym zarzutem. Wskazuje on, że paradoks deontologii występuje jedynie wtedy, gdy założy się fałszywe przekonanie o tym, że ludzkie życie można do siebie dodawać. Osoby to jednak nie pieniądze – nie można ich sumować, mnożyć i dzielić. Nie można więc przeciwstawiać sobie uśmiercenia jednej osoby i płynących z tego korzyści dla wielu.

Niniejszy tekst stanowi jedynie przyczynek do historii myślenia moralnego. Natomiast sam temat ezoterycznej etyki w pełni zachowuje swą aktualność, jak pokazują niedawne dyskusje[1]. Twierdzenie, że etyka może być ezoteryczna, to dopuszczenie możliwości zaistnienia takich sytuacji, w których ktoś posiadający rozległą i ponadprzeciętnie trafną kompetencję wydawania ocen moralnych może czy wręcz powinien zataić przed kimś lub nawet przed szerszą publicznością swoją wiedzę odnośnie tego, co jest moralnie dopuszczalne bądź wymagane, a w razie potrzeby wręcz deklarować oceny inne od tych, które sam...

Osoba świadoma ciążącego na niej obowiązku wykonania określonej czynności może nie mieć wystarczająco mocnego motywu, aby czynność tę wykonać wbrew innym posiadanym przez nią motywom, które determinują ją albo do wykonania czynności innych, niż nakazuje obowiązek, albo do wstrzymania się przed jej wykonaniem. Każda tego rodzaju sytuacja konstytuować będzie

Przypadek sceptycznego amoralisty: „ doskonale zdaję sobie sprawę, że moim obowiązkiem jest wykonać czyn x, lecz nie mam motywu, aby to uczynić. Dlaczego właściwie powinienem wykonać czyn x?”

Prawo podatkowe nakazuje płacić podatki od dochodów uzyskiwanych z wykonywanej pracy oraz nakłada surowe kary na tych, którzy sumiennie pracują i otrzymują za to stosowne wynagrodzenie, lecz nie chcą podporządkować się temu nakazowi. W jego ramach zakłada się ponadto, że w stosunku do tych osób użycie siły, rozmaite represje i pozbawienie wolności mają być stosowane niezależnie od racji, jakie mogłyby one przedłożyć na rzecz takiej decyzji. Na tej podstawie mówi się niekiedy, że nakaz opodatkowania jest bezwzględny. Jednak to samo prawo bez żadnych ceregieli zwalnia z obowiązku płacenia podatków dorosłe osoby, które pracować nie chcą oraz tych, którzy nie zamierzają się zbytnio wysilać, i z tego powodu nie otrzymują wystarczająco godziwego wynagrodzenia. W konsekwencji osoby te za niepłacenie podatków nie są poddawane analogicznym środkom przymusu, ani też nie są karane. Okazuje się zatem, że choć obowiązek płacenia podatków jest bezwzględny, to jednak nie odnosi się do wszystkich w taki sam sposób.