Miara obowiązku dobroczynności

Delacroix, Śmierć Sardanapala, 1827Paragraf Metafizyki moralności poświęcony obowiązkowi dobroczynności zaczyna Kant od postawienia innego obowiązku: „Dogadzać sobie na tyle, na ile jest to konieczne dla czerpania radości z życia (np. pielęgnując swe ciało, ale bez niesmacznej pedanterii), jest to obowiązek człowieka wobec siebie; – zaprzeczenie tego stanowi zaś ograbianie się z rzeczy, które nam tę radość dają, czy to przez nadmierną i zgoła niezdrową dla naszej natury dyscyplinę, czy to przez chorobliwą i niewolniczą chciwość; albowiem obie te postawy kłócą się ze wspomnianym obowiązkiem” [Immanuel Kant, Metafizyka moralności, przeł. Ewa Nowak, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2005, s. 334].

Ze względu na ograniczone możliwości fizyczne, materialne i psychiczne, warunek Kanta należy uznać za rozsądny. A więc, implementując go do etyki utylitarystycznej, otrzymujemy regułę: „Powinniśmy pomagać potrzebującym i jest to obowiązek tym silniejszy, im większa jest potrzeba, którą można by zaspokoić; nie jest jednak obowiązkiem takie niesienie pomocy, które pomniejszałoby nasze zadowolenie z życia”. W odniesieniu do kwestii moralnie nagannych zbytków, należałoby zawsze konkretyzować pytanie względem konkretnych stanów posiadania, np. „Czy rzeczywiście bez tego drogiego (wartego stukrotność przeciętnej miesięcznej pensji) zegarka nie mógłbyś żyć co najmniej równie szczęśliwie?”. Warunek Kanta pozwala na „dogadzanie sobie”, a zatem dopuszcza drobne luksusy w naszym życiu. Ponieważ ludzie z powodu różnych uwarunkowań różnią się co do poziomu „stopy życiowej”, która jest im niezbędna do szczęścia, określenie dopuszczalnych moralnie zbytków powinno być kwestią świadomego moralnie podmiotu: jego obowiązkiem jest taki namysł nad własnym życiem, w którym jest miejsce na pytanie: „Czy ten stan posiadania mieści się w rozsądnych granicach tego, co konieczne do tego, abym mógł być zadowolony ze swojego życia, nie szkodząc innym (o ile na to nie zasługują) i zachowując empatyczną wrażliwość na cierpienie innych?”.

Noszenie bardzo drogich zegarków i tym podobne ekscesy świadczą o braku należytej refleksji moralnej. Słusznie wytyka to zaniechanie ukraińskim ministrom Peter Singer w artykule http://www.dnaindia.com/analysis/1833511/column-a-wristwatch-can-tell-us-much-about-the-times-we-live-in

(Obraz: Delacroix, Śmierć Sardanapala, 1827)

 
„Lepiej mniej, ale lepiej” – Włodzimierz Iljicz Lenin, „Prawda” 04 III 1923.

„Dobrze pracować to lepiej pracować” – jedno z haseł PRL.
Social sharing

Comments

Blog Naukowy Etyk Praktycznej

Active Groups

No active groups.