"Jeden z najgłośniejszych, choć jak dotąd nie pokazywanych w Polsce w szerokiej dystrybucji antywojennych filmów, zrealizowany przez kontrowersyjnego Daltona Trumbo, osadzonego w więzieniu przez Komisję ds. Działań Antyamerykańskich.

Drastyczny dramat antywojenny "Johnny poszedł na wojnę" nigdy nie wszedł do polskiej dystrybucji kinowej (choć jakiś czas temu można było go obejrzeć w warszawskim kinie "Iluzjon"), a książka, na pod...stawie której został zrealizowany - nie została przetłumaczona na polski. Dziwi to tym bardziej, że nagrodzony Grand Prix w Cannes obraz Daltona Trumbo uznawany jest za jeden z najlepszych filmów pokazujących absurd i okrucieństwo wojny, a książka w 1939 roku otrzymała National Book Award, wówczas znaną jeszcze jako American Book Sellers Award.

Tytułowy Johnny (Timothy Bottoms) to młody Amerykanin, który z powodu wpojonych mu przez nieżyjącego już ojca ideałów, zaciąga się "na ochotnika" do wojska, aby podczas I wojny światowej "walczyć za demokrację". Ostatniego dnia konfliktu zostaje potwornie okaleczony przez minę przeciwpiechotną, która pozbawia go rąk i nóg, a także twarzy, przez co traci zmysły wzroku, słuchu i powonienia. Zmasakrowany Johnny trafia do amerykańskiego szpitala. Choć nie ma żadnej kontroli nad swoim ciałem, nadal żyje, czuje i myśli, choć odkrycie tego zajmie lekarzom stanowczo za dużo czasu. Personel szpitala traktuje go jak obiekt eksperymentów, żeby - jak mówią - "nauczyć się pomagać takim jak on". Nikt nie próbuje nawiązać kontaktu z pacjentem, aż pewnego dnia Johnny znajduje sposób na porozumiewanie się z lekarzami. Wykorzystując alfabet morsa, który "wystukuje" na poduszce, Johnny błaga lekarzy, aby pozwolili mu umrzeć, ponieważ pozostawanie w świadomości w stanie, w jakim się znajduje, jest dla niego torturą. Doktorzy - w myśl fałszywie pojmowanej etyki - odmawiają spełnienia woli pacjenta.

Nawet dziś dramat "Johnny poszedł na wojnę" przeraża okrucieństwem i dosłownością, choć został zrealizowany ponad 30 lat temu. Trzydzieści lat książka czekała też na ekranizację - DALTON TRUMBO, autor powieści (wydanej w 1939 roku) i scenariusza, do pracy nad filmem przystąpił dopiero w 1970 roku. W Hollywood uznanie zdobył już w latach 40. - za scenariusz do "Kitty Foyle" (1940) otrzymał nominację do Oscara, dobrze przyjęto nakręcony według jego scenariusza film "30 sekund nad Tokio" (1944). Później jednak, z powodu scenariusza do "Czułego towarzysza" (1943) Edwarda Dmytryka z Ginger Rogers Trumbo wpadł w kłopoty. Scenariusz, choć zdecydowanie proamerykański, agitował za solidarnością z aliantami radzieckimi, co wydało się podejrzane działającej już wówczas senackiej Komisji ds. Działalności Antyamerykańskiej, która w okresie zimnej wojny zaciekle tropiła w USA radzieckich agentów i sympatyków komunizmu. W 1947 roku odbył się słynny proces Dziesiątki z Hollywood - grupy producentów, reżyserów i scenarzystów (wśród nich znalazł się i Edward Dmytryk, i Dalton Trumbo), podejrzanych o komunistyczną infiltrację Hollywood. Filmowcy zgodnie odmówili wystąpienia przed komisją, za co w kwietniu 1948 roku zostali skazani przez sąd na kary do roku więzienia i grzywnę tysiąca dolarów.

Trumbo otrzymał 10 miesięcy kary, a po wyjściu z więzienia został wciągnięty na czarną listę i pozbawiony pozwolenia na pracę. Rozgoryczony Trumbo wyjechał do Meksyku, gdzie używając pseudonimów napisał prawie trzydzieści scenariuszy filmowych. Wśród nich znalazły się nagrodzone Oscarem "Rzymskie wakacje" (1953) i "The Brave One", a także "Ostatni zachód słońca" (1961), "Ostatni kowboj" (1962) czy "Papillon" (1973). Do Hollywood Trumbo powrócił - łamiąc presję ekstremistów - dzięki wstawiennictwu Kirka Douglasa, Stanleya Kubricka i Otta Premingera. Dziesięć lat później wyreżyserował swój jedyny film "Johnny poszedł na wojnę", nagrodzony w Cannes przez jury i krytyków FIPRESCI.

Swoje drugie życie film zawdzięcza Metallice, która duże fragmenty obrazu umieściła w swoim teledysku "One", do utworu pochodzącego z płyty "...And Justice for All" (1988). Wówczas "Johnny..." zdobył ogromną publiczność i miano filmu kultowego, a jego nielegalne kopie rozprzestrzeniły się w krajach Europy."

"W tym filmie jest coś co naprawdę przyciąga uwagę widza. Mimo kilku ładnych lat jakie liczy film, ciągle aktualna była i jest tematyka sprawiedliwej wojny, eutanazji, fałszywej etyki, strachu przed kalectwem. Według mnie reżyser dobrze przedstawił te uniwersalne problemy zwykłego człowieka."

SEKCJA ETYKI IF US ZAPRASZA! Po filmie dyskusja.

Rok prod.:1971
Reżyser:Dalton Trumbo
Kraj prod.:USA
Obsada:Don 'Red' Barry, Timothy Bottoms , Craig Bovia, Peter Brocco, Donald Sutherland, Judy Howard Chaikin.

-- FILM PO ANGIELSKU Z NAPISAMI POLSKIMI --