Dobro w tradycji filozofii analitycznej

Artykuł do pobrania będący przeglądem najważniejszych podejść do rozumienia dobra w filozofii analitycznej.

W filozofii analitycznej na kwestię dobra można spoglądać z trzech odrębnych perspektyw. W pierwszej perspektywie – metaetycznej – zadaje się pytanie o znaczenie słów moralnych, sposób istnienia oraz możliwości poznania własności i faktów normatywnych. Druga perspektywa, sporadycznie omawiana w podręcznikach do metaetyki, charakteryzuje tych filozofów, którzy koncentrują się na pojęciu dobrostanu (well-being). Dyskutowane jest ono zazwyczaj w ramach namysłu nad etyką normatywną przez autorów, którzy wiodą spór o najlepszą wersję utylitaryzmu lub deontologii. Trzeci nurt rozważań nad dobrem wyznacza natomiast analityczna teoria wartości . Można traktować ją jako odrębną dziedzinę filozoficznego namysłu, w której zadaje się pytania obecne także w etyce normatywnej i metaetyce . Ta wielość perspektyw sprawia, że z rozważań nad „dobrem w filozofii analitycznej” wyłaniają się trzy niezależne wyspy intelektualne, które, choć połączone mostami, tworzą odrębne metropolie. Jednym z celów niniejszego artykułu jest całościowe przedstawienie tego krajobrazu. Przyjmując odpowiedni dystans zauważyć można bowiem wspólne dla wszystkich trzech nurtów motywacje, które u różnych autorów realizują się nieco inaczej. Filozofowie próbują uczynić etykę bardziej naukową, a jednocześnie dążą do jej uspójnienia ze „zdrowym rozsądkiem”, który wyraża się w szacunku dla potocznych, powszechnych intuicji moralnych zwanych fenomenami moralności. To napięcie między scjentyzmem a potocznym doświadczeniem moralności doczekało się różnych rozwiązań. Po ponad stu latach filozofii analitycznej zauważyć można jednak, że współczesne teorie nie odbiegają znacznie od koncepcji obecnych u zarania filozofii analitycznej.