Na rzecz utylitaryzmu preferencji, a tym samym za chceniową definicją wartości, świadczy również interesująca historia, jaka przydarzyła się Richardowi Mervynowi Hare’owi. Pewnego razu w domu tego wielkiego metaetyka i jego żony w Oxfordzie zamieszkał gościnnie pewien chłopak ze Szwajcarii. Hare zaoferował mu kilka francuskich książek, a ów młody człowiek przeczytał po tygodniu Obcego Alberta Camusa. Gość państwa Hare’ów był osobą pogodną, a nawet entuzjastycznie nastawioną do życia. Oxfordzki filozof był więc bardzo zaskoczony, gdy nagle młody uśmiechnięty Szwajcar zupełnie odmienił swój...

Siła niektórych naszych złych inklinacji wydaje się być tak duża, że odbiera nam wolność wolnego wyboru i praktyczną możliwość powstrzymania się przed złymi czynami, nawet jeśli jesteśmy w pełni świadomi moralnie fatalnych konsekwencji naszych czynów. Łatwo wyobrazić sobie np. człowieka z bardzo silnymi skłonnościami pedofilnymi, który usprawiedliwia swoje haniebne postępowanie krzywdzące dzieci mówiąc, że nie może on postępować inaczej, ponieważ „nie jest w stanie się powstrzymać”. Wiadomo, że Immanuel Kant negował możliwość takiego usprawiedliwienia. Twierdził, że w istocie jest to...

Niniejszy tekst stanowi jedynie przyczynek do historii myślenia moralnego. Natomiast sam temat ezoterycznej etyki w pełni zachowuje swą aktualność, jak pokazują niedawne dyskusje[1]. Twierdzenie, że etyka może być ezoteryczna, to dopuszczenie możliwości zaistnienia takich sytuacji, w których ktoś posiadający rozległą i ponadprzeciętnie trafną kompetencję wydawania ocen moralnych może czy wręcz powinien zataić przed kimś lub nawet przed szerszą publicznością swoją wiedzę odnośnie tego, co jest moralnie dopuszczalne bądź wymagane, a w razie potrzeby wręcz deklarować oceny inne od tych, które sam...

Winston Churchill zataił przed mieszkańcami miasta Coventry wiadomość, że zostanie ono zbombardowane przez Niemców. Nie rozkazał również, aby samoloty RAF-u obroniły miasto. W ten sposób, przez świadome zaniechanie, bądź nawet działanie zatajające, spowodował śmierć wielu niewinnych osób. Wiedział, że gdyby ujawnił wiadomość o planach nalotu na Coventry, mógłby zapobiec śmierci mieszkańców tego miasta. Wiedział również, że wówczas Niemcy dowiedzieliby się o złamaniu szyfrów niemieckich przez Anglików i Polaków, a konsekwencją tego byłoby przedłużenie wojny i kilkakrotnie większa ilość niewinnych ofiar...

Paragraf Metafizyki moralności poświęcony obowiązkowi dobroczynności zaczyna Kant od postawienia innego obowiązku: „Dogadzać sobie na tyle, na ile jest to konieczne dla czerpania radości z życia (np. pielęgnując swe ciało, ale bez niesmacznej pedanterii), jest to obowiązek człowieka wobec siebie; – zaprzeczenie tego stanowi zaś ograbianie się z rzeczy, które nam tę radość dają, czy to przez nadmierną i zgoła niezdrową dla naszej natury dyscyplinę, czy to przez chorobliwą i niewolniczą chciwość; albowiem obie te postawy kłócą się ze wspomnianym obowiązkiem” [Immanuel Kant, Metafizyka moralności, przeł. Ewa Nowak, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2005, s. 334].

Chcę rozjaśnić kwestie metodologii uzasadniania norm etycznych i ich podważania na przykładzie normy potępiającej homoseksualizm i seks homoseksualny. Choć logicznie rzecz biorąc, niniejszy tekst stanowi odrębną całość, jest on również nawiązaniem do kontrowersji, które pojawiły się w dyskusji nad artykułem Marka Pawłowskiego o homoseksualizmie.

W interesującym i bogatym w treść metaetyczną wywiadzie s. prof. Barbara Chyrowicz podejmuje zagadnienie bardzo trudnych do jednoznacznego rozstrzygnięcia dylematów moralnych, kładąc nacisk na fakt jednostkowości konkretnych sytuacji, w jakich znajduje się podmiot stojący w obliczu danego dylematu. Zagadnienie to i sposób, w jaki podchodzi do niego s. prof. Chyrowicz, prowadzi nas do konieczności przyjęcia własnego stanowiska w sporze między partykularyzmem (sytuacjonizmem) a generalizmem (pryncypializmem) etycznym. 

Jak przejść od stwierdzenia, że mam zbiór chceń X do twierdzenia, że powinienem mieć zbiór chceń Y, różny od X? Odpowiedź na pytanie o naturę normatywności praktycznej, o ile ma być pozytywna, a nie a priori zablokowana przez przyjęcie, że ta normatywność jest czymś sui generis, niedefiniowalnym, musi zawierać również odpowiedź na to pytanie. Wszelkie zasadne twierdzenie typu "Chcesz A, ale powinieneś chcieć B" musi dostarczyć adresowanemu podmiotowi rację praktyczną, dlaczego miałby chcieć B. Jak w rzeczywistości wygląda takie dostarczanie racji?...